Жакшы мугалимдер сейрек кездешет. Алар катаал, бирок адилеттүү, эң тынчы жок студенттерди кантип мотивациялоону билишет. Машыктыруучу Марти Немко жакшы мугалимдер эмнеси менен айырмаланат жана бул кесипти тандасаңыз, кантип чарчап калбоо керектиги жөнүндө айтып берет.
Улуу Британиянын статистикасына ылайык, мугалимдердин жарымына жакыны биринчи беш жылдын ичинде кесибин таштап кетишет. Аларды түшүнсө болот: заманбап балдар менен иштөө оңой эмес, ата-энелер өтө талапчыл жана чыдамсыз, билим берүү системасы тынымсыз реформаланып, жетекчилик акылга сыйбаган жыйынтыктарды күтүп жатат. Көптөгөн мугалимдер каникулда да күчүн калыбына келтирүүгө үлгүрбөй жатканына нааразы.
Мугалимдер чындап эле тынымсыз психологиялык стресс кесиптин ажырагыс бөлүгү экенин түшүнүшү керекпи? Такыр керек эмес. Көрсө, мектепте иштеп, өз кесибин сүйүп, өзүн мыкты сезе аласың. Сен жакшы мугалим болушуң керек. Ишине күйгөн, окуучулардын, ата-энелердин, кесиптештеринин урмат-сыйына ээ болгон мугалимдердин күйүп-бышышы азыраак. Алар студенттер үчүн да, өздөрү үчүн да ыңгайлуу, түрткү берүүчү атмосфераны түзүүнү билишет.
Мыкты мугалимдер өз иштерин кызыктуу жана жагымдуу кылган үч тактиканы колдонушат.
1. ТАРТИП ЖАНА СЫЙЛАУ
Класста толук убакытта иштейби же башка мугалимди алмаштырабы, алар чыдамдуу жана камкор. Алардан бейпилдик жана ишеним жаркырап турат, бардык көрүнүшү жана жүрүм-туруму менен алар балдар менен иштөөгө кубанычта экендиктерин көрсөтүшөт.
Ар бир мугалим жакшы мугалим боло алат, болгону каалоо керек. Сиз бир күндө түзмө-түз өзгөртө аласыз.
Болгону студенттерге «Улуу мугалим болуу» деп аталган экспериментти баштап жатканыңызды айтуу керек. Жана жардам сураңыз: «Мен сизден класста жакшы жүрүм-турумду күтөм, анткени мен сизге кам көрөм жана жолугушууларыбыз сиз үчүн пайдалуу болушу мен үчүн маанилүү. Ызы-чуу салып, алаксып кетсең сөгүш айтам, бирок үнүмдү көтөрбөйм. Келишимдин бөлүгүн аткарсаңыз, мен өз кезегинде сабактар кызыктуу болот деп убада берем.
Жакшы мугалим баланын көзүн тике карайт, жылуу сүйлөйт, жылмайып. Классты кыйкырбай, кемсинтпей тынчтандырганды билет.
2. КЫЗЫКТУУ САБАКТАР
Албетте, эң оңой жол – окуучуларга окуу китебинин материалдарын кайра айтып берүү, бирок алар материалдын монотондуу баяндалышын кунт коюп угушабы? Көптөгөн балдар мектепти такыр жакшы көрүшпөйт, анткени алар монотондуу класстарда отургандан тажашат.
Жакшы мугалимдердин ар кандай сабактары бар: алар студенттер менен эксперименттерди уюштурушат, тасмаларды жана презентацияларды көрсөтүшөт, сынактарды өткөрүшөт, экспромттуу мини-спектаклдарды уюштурушат.
Балдар компьютердик технологияларды колдонуу менен сабактарды жакшы көрүшөт. Баланы телефонун же планшетин таштоого мажбурлагандын ордуна, жакшы мугалимдер бул гаджеттерди билим берүү максатында колдонушат. Заманбап интерактивдүү курстар ар бир балага материалды өзүнө ыңгайлуу темпте үйрөнүүгө мүмкүндүк берет. Кошумчалай кетсек, компьютердик программалар доска менен борго караганда көңүлдү өзүнө буруп, кармап калууда алда канча натыйжалуу.
3. КҮЧҮҢҮЗГӨ КӨҢҮЛ БӨЛҮҢҮЗ
Кенже, орто жана жогорку класстарда окутуунун ыкмалары ар башка. Кээ бир мугалимдер балдарга грамматикалык эрежелерди жакшы түшүндүрүшөт, бирок алфавитти үйрөнө албаган биринчи класстын окуучуларына чыдамкайлык менен мамиле кылышат. Башкалары, тескерисинче, ыр үйрөнүүнү жана балдар менен жомок айтканды жакшы көрүшөт, бирок мектеп окуучулары менен жалпы тил таба алышпайт.
Мугалим өзү кызыктырбаган иш менен алектенсе, балдарга мотивация берүү мүмкүнчүлүгү аз.
Бул кесип оор жана энергияны көп талап кылат. Көптөн бери андан кесипти көрүп, балдар менен иштөөнү сүйүп калгандар, бардык кыйынчылыктарга карабастан, ал жерде көпкө калышат.
Автор жөнүндө: Марти Немко - психолог жана карьера боюнча машыктыруучу.