Жакынкы убакка чейин ар бирибиз коронавирустун эпидемиясын алдын ала айта алышыбыз күмөн. Бүгүнкү күндө карантин жана өзүн-өзү изоляциялоо шартында фирмалар, мекемелер жабылып, ар кандай долбоорлор жокко эсе болуп турганда дээрлик бардыгыбыз чыгашага учурап, жалгыздыктын азабын тартып жатабыз десек аша чапкандык болбос.
«Мен ишенич менен айта алам, көп адамдар бала кезиндеги эмоционалдык көйгөйлөрдөн улам өмүр бою ушундай сезимдерди (жалгыздык, жоготуу, келечекке белгисиздик) башынан өткөрүшөт. Ал эми азыркы шартта алар эки эселенген дозаны алышат. Бирок психологиялык жактан жакшы үй-бүлөдө чоңойгондор да азыр коркунучту, жалгыздыкты жана алсыздыкты сезе алышат. Бирок ишенип коюңуз, муну менен күрөшүүгө болот”, - дейт психотерапевт Джонис Уэбб.
Мындай кырдаалда да мурда жумуштан, иштерден жана стресстен улам убакыт жана күч жетишсиз болгон жаңы нерсени сынап көрүүгө болот.
«Эпидемиядан улам келип чыккан кыйынчылыктарды жеңе аларыбызга ишенем. Жана жөн эле аман калбастан, бул мүмкүнчүлүктү өсүү жана өнүгүү үчүн колдонуңуз”, - дейт Джонис Уэбб.
Муну кандай жасаш керек? Бул жерде кээ бир натыйжалуу жолдору бар, жана бир караганда, алардын көбү психология менен байланышы жок болсо да. Чынында андай эмес. Төмөнкүлөрдүн баары карантин учурунда эмоционалдык абалыңызды жакшыртууга гана жардам бербестен, узак мөөнөттүү келечекте да пайда алып келет, деп ишенем Джонис Уэбб.
1. Артыкчылыктан арылуу. Үйдө чындап башаламандык барбы, анткени ар дайым тазалоого убакыт жок? Карантин бул үчүн идеалдуу. Буюмдарды, китептерди, кагаздарды иреттеп, керексиз бардык нерселерден арылыңыз. Бул чоң канааттануу алып келет. Тартипке салуу менен сиз бир нерсени башкара аларыңызды өзүңүзгө далилдейсиз.
2. Жаңы тил үйрөнүүнү баштаңыз. Бул мээни гана машыктырбастан, башка маданиятка кошулууга мүмкүндүк берет, бул азыркы глобалдык дүйнөдө өзгөчө пайдалуу.
3. Жазууну баштаңыз. Эмне жөнүндө жазба, кандай болгон күндө да ички дүйнөңө өзүн көрсөтүүгө мүмкүнчүлүк бересиң. Роман же мемуар жазуу идеясы барбы? Жашооңуздун кызыктуу мезгили тууралуу айтып берсеңиз? Сизди эч качан толук түшүнө элек азаптуу эскерүүлөр кыйнап жатабы? Бул тууралуу жаз!
4. Үйүңүздөгү жетүүгө кыйын жерлерди тазалаңыз. Шкафтардын, дивандардын астындагы жана адатта сиз жете албаган башка жерлердин артындагы чаң.
5. Жаңы рецепттерди үйрөнүңүз. Ашпозчулук да чыгармачыл билдирүүнүн жана өзүнө кам көрүүнүн бир түрү.
6. Жаңы музыканы табыңыз. Көбүнчө биз сүйүктүү сүрөтчүлөрүбүзгө жана жанрларга ушунчалык көнүп калгандыктан, өзүбүз үчүн жаңы нерсени издөөнү токтотобуз. Азыр кадимки репертуарды ар түрдүүлүк менен кошо турган учур.
7. Музыкалык таланттарыңызды ачыңыз. Гитарада ойногонду же ырдаганды үйрөнгүңүз келди беле? Эми бул үчүн убактыңыз бар.
8. Сиз үчүн маанилүү адам менен мамилеңизди бекемдеңиз. Эми бош убактыңыз жана күчүңүз бар, мамилеңизди жаңы деңгээлге көтөрүү менен прогресске жетише аласыз.
9. Эмоцияңызды жакшыраак түшүнүүнү үйрөнүңүз. Биздин эмоциялар күчтүү курал болуп саналат, эмоционалдык көндүмдөрдү өнүктүрүү менен биз өзүбүздү жакшыраак билдирүүгө жана туура чечим чыгарууга үйрөнөбүз.
10. Медитация жана эстүүлүк менен машыгыңыз. Медитация сизге ички баланстын борборун табууга жардам берет жана өзүңүздүн акылыңызды жакшыраак башкарууга үйрөтөт. Бул сизди стресстик кырдаалдарда туруктуураак кылат.
11. Өзүңүздүн күчтүү жактарыңыздын тизмесин түзүңүз. Ар бирибиз ар кандайбыз. Аларды унутуп, зарыл болгон учурда аң-сезимдүү түрдө колдонуу маанилүү.
12. Ар бир эртең менен өзүңүздүн жана жакындарыңыздын аман-эсен жүргөнүңүз үчүн тагдырга ыраазычылык билдирүүгө аракет кылыңыз. Ыраазычылык бакыттын эң негизги компоненти экени далилденген. Жашообузда кандай гана окуя болбосун, биз ар дайым ыраазы болууга себептер таба алабыз.
13. Карантиндин аркасында гана кандай максатка жете аларыңызды ойлонуңуз. Бул ар кандай дени сак жана позитивдүү максат болушу мүмкүн.
14. Бош эместигиңизден улам көптөн бери сүйлөшпөй жүргөн сиз үчүн маанилүү адамга телефон чалып коюңуз. Бул бала кездеги досу, аталаш агасы же эжеси, таежеси же агасы, мектептеги же университеттеги досу болушу мүмкүн. Байланыштын кайра жанданышы экөөңүзгө тең пайда алып келет.
15. Пайдалуу карьералык көндүмдөрдү өнүктүрүү. Интернет аркылуу окуу курсунан өтүңүз, жумушуңуз үчүн маанилүү темадагы китеп окуңуз. Же жөн гана жөндөмүңүздү өркүндөтүп, аларды жеткилеңдикке жеткириңиз.
16. Өзүңүз үчүн күн сайын жасай турган көнүгүү тандаңыз. Мисалы, отжимание, подтяжка же башка нерсе. Өзүңүздүн формаңызга жана мүмкүнчүлүктөрүңүзгө жараша тандаңыз.
17. Башкаларга жардам бериңиз. Бирөөгө жардам берүү мүмкүнчүлүгүн табыңыз (Интернет аркылуу болсо да). Альтруизм бакыт үчүн ыраазычылык сыяктуу эле маанилүү.
18. Кыялданууга мүмкүнчүлүк бер. Азыркы дүйнөдө бул жөнөкөй кубаныч бизге абдан жетишпейт. Өзүңүзгө тынч отуруп, эч нерсе кылбай, башыңызга келгендин баарын ойлонууга уруксат бериңиз.
19. «Татаал» китепти оку. Көптөн бери окууну пландап жүргөн, бирок жетиштүү убакыт жана күч-аракетиңиз жок болгон нерсени тандаңыз.
20. Кечиресиз. Дээрлик бардыгыбыз кээде мурунку күнөөлөрүбүздөн улам (бирок атайылап эмес) өзүбүздү күнөөлүү сезебиз. Түшүндүрүү жана кечирим суроо менен бул жүктөн кутулуу мүмкүнчүлүгүңүз бар. Бул адам менен байланышуу мүмкүн болбосо, болгон окуяны кайра ойлонуп, өзүңүзгө сабак алыңыз жана өткөндү өткөнгө калтырыңыз.
«Азыр биз, чоңдор, мажбурлап обочолонуу учурунда сезип жаткан нерсебиз, ата-энелери эмоцияларына көңүл бурбаган балдардын тажрыйбасына көп жагынан окшош. Биз да, алар да өзүбүздү жалгыз сезип, адашып жатабыз, келечек бизди эмне күтүп турганын билбейбиз. Бирок, балдардан айырмаланып, биз дагы эле көп жагынан келечек өзүбүздөн көз каранды экенин түшүнөбүз жана бул оор мезгилди өсүү жана өнүгүү үчүн колдоно алабыз», - деп түшүндүрөт Джонис Уэбб.