Адамдар ар кандай себептерден улам, анын ичинде ден соолугуна, айлана-чөйрөгө жана жаныбарларга этикалык мамилеге байланыштуу вегетариан болуп калышат. Көптөгөн вегетариандар бул жашоо образын бардык ушул ойлордун жыйындысы үчүн кабыл алышат жана көбүнчө вегетариандык тамактануу адаттарынан да көптү билдирет деп ырасташат.
Көпчүлүк вегетариандар жаныбарларды тамак-аш, кийим-кече, оюн-зоок же эксперимент үчүн колдонууну кабыл алышпайт. Булгаары, жибек жана жүн жаныбарларды кийим тигүү үчүн колдонуу категориясына кирет.
Көпчүлүк вегетариандар мунун кереги жок деп ырасташат, анткени бул тамак-ашка жаныбарларга зыян келтирбеген көптөгөн альтернативалар бар. Ошондой эле булгаары, жибек, жүндөн жасалган буюмдарга акча сарптоодон баш тартканыңызда малды эксплуатациялоочу компанияларды колдобой жатасыз.
Булгаары уйдун эт тармагынын кошумча продуктусу гана эмес. Чындыгында булгаары өнөр жайы өнүгүп жаткан тармак жана көптөгөн уйлар тери үчүн гана багылат.
Маселен, уйдун териси тирүү кезинде, эс-учун жоготуп койгон учурлар аз эмес. Андан кийин териден бут кийим, капчык жана кол кап жасоодон мурун аны туура иштетүү керек. Булгаары иштетүү үчүн колдонулган химиялык заттар өтө уулуу жана айлана-чөйрөгө жана булгаары заводдорунда иштегендерге зыяндуу таасирин тийгизет.
Жибек жибек куртунун куурчактарын өлтүрүүдөн алынат. Чоң жаныбарларды өлтүрүү менен курт-кумурскаларды өлтүрүүнүн ортосунда айырма бар окшойт, бирок чындыгында ал анча деле айырмаланбайт. Курт-кумурскалар аларды өлтүрүү үчүн өстүрүлөт жана алардын денеси менен жоолук, көйнөк жана шейшептерди жасашат. Кокондун ичиндеги курт-кумурскалар жылуулук менен дарылоодо – кайнатуу же буулоодо жок кылынат. Көрүнүп тургандай, жибек курттарын пайдалануу адамдар кордогон башка жаныбарларды өлтүрүүдөн анча деле айырмаланбайт.
Жүн зордук-зомбулук менен байланышкан дагы бир продукт болуп саналат. Уйлардын териси үчүн баккан сыяктуу эле, көп койлор жүнү үчүн гана багылат. Атайын жүн үчүн өстүрүлгөн койдун териси бырыштуу болгондуктан, жүн көбүрөөк берет, бирок чымын-чиркейди да өзүнө тартат. Бул көйгөйдү алдын алуу үчүн колдонулган жол-жобосу койдун белинен терисин кесип алуу кирет – көбүнчө наркозсуз.
Процедуранын өзү да чымындарды жана личинкаларды тарта алат, алар көп учурда өлүмгө алып келген инфекцияларды жаратат. Койлорду кайра иштеткен жумушчуларга эмгек акы адатта саатына кыркылган койдун санына жараша берилет, ошондуктан аларды тез темп менен кыркууга туура келет, кыркууда кулактар, куйруктар, терилер жапа чеккен учурлар аз эмес.
Албетте, жаныбарлардын булгаары, жибек жана жүн өндүрүүдөгү бардык процедуралары этикага туура келбеген жана мындай шарттарда жашоого аргасыз болгон жаныбарлар үчүн зыяндуу деп эсептелиши мүмкүн. Бактыга жараша, бул буюмдардын көптөгөн альтернативалары бар, алар синтетикалык материалдардан жасалган жана табигый нерсеге окшош. Бул буюмдар, адатта, бир топ арзан болот.
Бир нерсе жаныбарлардан жасалган же жок экенин билүүнүн эң жакшы жолу - этикеткасын текшерүү. Жаныбарлар жок кийимдерди жана аксессуарларды көптөгөн дүкөндөрдөн жана интернеттен тапса болот. Эми биз эмне үчүн көптөр ырайымсыздыктын өнүмдөрүн колдобоону жана гумандуу альтернативаларды тандап алууну жакшыраак түшүнө алабыз.