Сиз жана сиздин үй-бүлөңүз желим самандарды жана баштыктарды колдоносузбу? Же, балким, сиз бөтөлкөлөрдөгү таңгакталган тамак-аш жана суусундуктарды сатып аласызбы?
Болгону бир-эки мүнөт - жана колдонгондон кийин, пластик калдыктары гана калат.
Бул бир жолу колдонулуучу буюмдар пластик калдыктарынын 40% түзөт жана жыл сайын океанга болжол менен 8,8 миллион тонна пластик калдыктары түшөт. Бул калдыктар жапайы жаратылышка коркунуч келтирип, сууну булгап, адамдардын ден соолугуна коркунуч келтирет.
Статистика коркунучтуу, бирок сиздин үй-бүлөңүздө пластик колдонууну азайта турган жашыруун куралыңыз бар: балдарыңыз!
Көптөгөн балдар жаратылыш үчүн абдан тынчсызданышат. Деңиз таш бакасынын пластмассага муунуп калганын көргөн бала кантип сүйүнсүн? Балдар алар жашай турган Жер кыйынчылыкта экенин түшүнүшөт.
Үй-бүлөңүздүн пластик калдыктарына болгон мамилесине кичине өзгөртүүлөрдү киргизиңиз – балдарыңыз сизге кубаныч менен жардам беришет, а сиз пластик менен күрөшүүдө байкаларлык реалдуу натыйжаларга жетесиз!
Бул кеңештер менен баштоону сунуштайбыз.
1. Пластикалык самандар – ылдый!
Америкада эле адамдар күн сайын 500 миллионго жакын желим самандарды колдонушат. Балдарыңызга бир жолу колдонулуучу самандын ордуна кооз түстөгү көп жолу колдонулуучу саманды тандоого үндөңүз. Эгер сиз жана сиздин үй-бүлөңүз үйдөн тышкары жерде тамактанууну кааласаңыз, аны колуңузда кармаңыз!
2. Балмуздак? Мүйүздө!
Салмагы боюнча балмуздак сатып алууда кашык менен пластик стакандын ордуна вафли конус же чыны тандаңыз. Мындан тышкары, сиз жана сиздин балдарыңыз компост боло турган идиштерге өтүү жөнүндө дүкөндүн ээси менен сүйлөшө аласыз. Балким, сүйкүмдүү баладан мындай акылга сыярлык сунушту уккандан кийин, бойго жеткен адам жөн эле баш тарта албайт!
3. Майрамдык тамактар
Ойлонуп көрүңүз: таңгакталган таттуу белектер чындап эле жакшыбы? Таңгак канчалык кооз болбосун, бат эле таштандыга айланат. Балдарыңызга кол менен жасалган момпосуйлар же даамдуу токочтор сыяктуу экологиялык жактан таза, пластиксиз белектерди сунуштаңыз.
4. Акылдуу соода
Жеткирүү кызматы сиздин босогоңузга чейин алып келген сатып алуулар көбүнчө пластиктин бир нече катмарына оролот. Ошол эле окуя дүкөн оюнчуктары менен. Балдарыңыз бир нерсе сатып алууну суранганда, алар менен керексиз желим таңгактан качуунун жолун табууга аракет кылыңыз. Колдонулган товарлардын арасынан керектүү буюмду издеңиз, досторуңуз менен алмаштырууга же карызга алууга аракет кылыңыз.
5. Түшкү тамакка эмне бар?
Кадимки 8 жаштан 12 жашка чейинки бала мектептеги түшкү тамактан жылына 30 килограммга жакын таштанды ыргытат. Балдарыңыз үчүн бутербродтарды полиэтилен баштыктарына ороп койгондун ордуна, кайра колдонууга жарактуу кездеме же бал момунун оромосун алыңыз. Балдар эски джинсы шымдарынан түшкү баштыктарды жасап, кооздоп да алышат. Полиэтилен оролгон тамактын ордуна, балаңызды өзү менен бирге алма же банан алып кетүүгө чакырыңыз.
6. Пластмасса сүзүп кетпейт
Пляжга саякатка чыгууну пландаштырып жатканда, балаңыздын оюнчуктары – пластик чака, пляж шарлары жана үйлөмөлөр – ачык деңизге сүзүп кетпесин жана кумда адашып кетпесин текшериңиз. Балдарыңыздан буюм-тайымдарына көз салууну сураныңыз жана бардык оюнчуктар күндүн аягында кайтып келишин текшериңиз.
7. Кайра иштетүү үчүн!
Бардык эле пластмассалар кайра иштетилбейт, бирок биз күн сайын колдонгон буюмдардын жана таңгактардын көбүн кайра иштетүүгө болот. Сиз жашаган аймакта өзүнчө чогултуу жана кайра иштетүү боюнча кандай эрежелер бар экенин билип алыңыз, анан балдарыңызга таштандыны туура бөлүүнү үйрөтүңүз. Балдар мунун канчалык маанилүү экенин түшүнгөндөн кийин, сиз аларды мугалими жана классташтары менен пластикти кайра иштетүү жөнүндө сүйлөшүүгө чакырсаңыз болот.
8. Бөтөлкөлөрдүн кереги жок
Балдарыңыздын жекелештирилген кайра колдонууга боло турган суу бөтөлкөлөрүн тандап алууга үндөңүз. Айланага көз салыңыз: үйүңүздө колдонуудан баш тарта турган башка желим бөтөлкөлөр барбы? Мисалы, суюк самын жөнүндө эмне айтууга болот? Сиз балаңызды жалпы колдонуу үчүн желим бөтөлкө суюк самын сатып алуунун ордуна самындын өз түрүн тандап алууга үндөсөңүз болот.
9. Продукциялар – дүң
Попкорн, жарма жана макарон сыяктуу нерселерди таңгактоо көлөмүн кыскартуу үчүн дүңүнөн сатып алыңыз (идеалында өз идиштериңизде). Балдарды ар бир буюм үчүн көп жолу колдонулуучу идиштерди тандап, кооздоп, баарын өз ордуна коюуга чакырыңыз.
10. Таштанды менен күрөшүү!
Эгерде сизде бош эс алуу күнү болсо, анда балдарды коомдук жумуш күнүнө алып барыңыз. Жакынкы келечекте пландаштырылган иш-чаралар барбы? Өзүңүз уюштуруңуз!