Бири-бириңерди жылдар бою күч-кубатка сынай аласыңар, же биринчи мүнөттөн баштап эле “бир кандан” экениңерди түшүнө аласыңар. Бул чындап эле болот - кээ бирөөлөр жаңы таанышкан досун биринчи көргөндө эле байкай алышат.
Көпчүлүк адамдар бир көргөндө сүйүүгө ишенишет. Сүйүү үчүн кээде 12 секунд жетиштүү болорун изилдөөлөр далилдеген. Бул убакыттын ичинде биз сагынган адамды жолуктурдук деген ишенимди жараткан өзгөчө сезим пайда болот. Жана дал ушул сезим эки өнөктөштү тең байланыштырып турат.
Достук жөнүндө эмне айтууга болот? Бир көргөндө достук болобу? Ремарктын уч жолдошундай адамдарды бириктирип турган бийик сезим женунде айтууга болобу? Экөөбүздүн таанышкан алгачкы мүнөттөрүбүздө, бири-бирибиздин көзүбүзгө биринчи караганыбызда жаралган идеалдуу достук барбы?
Тааныштардан алар достуктан эмнени күтүшөт деп сурасак, болжол менен ушундай эле жоопту угабыз. Биз досторубузга ишенебиз, алар менен болгон тамаша сезимибиз окшош жана биз үчүн чогуу убакыт өткөрүү кызыктуу. Кээ бирөөлөр жаңы эле сүйлөшө баштаган адамдагы болочок досун дароо эле байкап калышат. Алар муну биринчи сөз айтыла электе эле сезишет. Кээде бир адамды карап туруп, ал эң жакын дос боло аларын түшүнөсүң.
Мээ биз үчүн эмне коркунучтуу, эмнеси жагымдуу экенин тез аныктай алат.
Бул кубулушка кандай ат койсок да - тагдыр же өз ара тартуу - баары дээрлик ошол замат болот, аз гана убакыт керек. Изилдөөлөр эске салат: бир адам башкасы жөнүндө 80% пикир түзүшү үчүн бир нече секунд жетиштүү. Бул убакыттын ичинде мээ биринчи элестерди түзүүгө жетишет.
Мээдеги бул процесстер үчүн атайын зонага жооптуу - кортекстин арткы бөлүгү. Чечим кабыл алуудан мурун жакшы жана жаман жактарын ойлонгондо ишке кирет. Жөнөкөй сөз менен айтканда, мээ биз үчүн эмне коркунучтуу жана эмне жагымдуу экенин тез аныктай алат. Ошентип, жакындап келе жаткан арстан - бул коркунучтуу, ал эми ширелүү апельсин биз жешибиз үчүн.
Болжол менен ушундай процесс жаңы адам менен таанышканыбызда мээбизде болот. Кээде адамдын адаттары, кийинүү жана жүрүм-туруму биринчи таасирди бурмалайт. Ошол эле учурда, биз биринчи жолугушууда адам жөнүндө кандай ойлор түзүлөт деп шектенбейбиз — мунун баары аң-сезимсиз түрдө болот.
Маектеш жөнүндө пикир негизинен анын физикалык өзгөчөлүктөрүнүн — мимикасынын, жаңсоосунун, үнүнүн негизинде түзүлөт. Көбүнчө инстинкт ишке ашпай калат жана биринчи таасир туура болот. Бирок бул да тескерисинче болот, жолугушууда терс эмоцияларга карабастан, адамдар көп жылдар бою дос болуп калышат.
Ооба, бизде алдын ала ойлор толтура, мээ ушундай иштейт. Бирок биз башка бирөөнүн жүрүм-турумуна жараша көз карашыбызды кайра карап чыга алабыз.
Миннесота университетинен (АКШ) психолог Майкл Саннафранк студенттердин жолугушуу учурундагы жүрүм-турумун изилдеген. Алгачкы таасирге жараша окуучулардын мамилеси ар кандай өнүккөн. Бирок эң кызыктуусу: кээ бирөөлөргө адам менен баарлашууну улантуу керекпи же жокпу, түшүнүү үчүн убакыт керек болсо, башкалары дароо чечим кабыл алышты. Биз баарыбыз ар кандайбыз.