Телефондон кыянаттык менен пайдалануу жалгыздыкка, депрессияга алып келери тууралуу көп айтылып, жазылууда, бирок анын себеби эмнеде, натыйжасы эмнеде? Бул белгилер көз карандылыктан мурун келип чыгабы же тескерисинчеби: Депрессияга кабылган же жалгызсыраган адамдар телефонуна көбүрөөк көз карандыбы?
Улуу муундун өкүлдөрү жаштардын смартфондордун экрандарынан өзүн үзбөй коюшканына көп даттанышат. Жана өз алдынча, алардын коркуулары туура: гаджеттик көз карандылык менен эмоционалдык абалдын ортосунда чындап эле байланыш бар. Ошентип, 346 жаштан 18 жашка чейинки 20 жашты окууга чакырып, Аризона социалдык жана жүрүм-турум илимдери колледжинин коммуникациялар боюнча доценти Мэтью Лапьер жана анын кесиптештери смартфонго болгон көз карандылык депрессиянын жана жалгыздыктын белгилери боюнча көбүрөөк даттанууга алып келерин аныкташкан.
"Бизге келген негизги тыянак, смартфонго болгон көз карандылык депрессиянын кийинки белгилерин түздөн-түз болжолдойт", - дейт окумуштуу. «Гаджеттерди колдонуу биздин күнүмдүк жашообуздун эсебинен келип чыгат: смартфон колубузда жок болгондо, көбүбүз чоң тынчсызданууга дуушар болобуз. Албетте, смартфондор башкалар менен баарлашууга жардам бериши мүмкүн. Бирок аларды колдонуунун психологиялык кесепеттерин да жокко чыгарууга болбойт».
Баарыбыз гаджеттерге болгон мамилебизди өзгөртүшүбүз керек. Бул бизге жыргалчылыкты сактоого жана жакшыртууга мүмкүндүк берет
Смартфонго болгон көз карандылык менен депрессиянын ортосундагы байланышты түшүнүү эң биринчиден маанилүү, анткени бул көйгөйдү чечүүнүн жалгыз жолу, дейт Лапьердин окуучусу жана авторлош Пэнфэй Чжао.
"Эгерде депрессия жана жалгыздык бул көз карандылыкка алып келсе, биз адамдардын психикалык саламаттыгын жөнгө салуу менен аны гипотетикалык түрдө азайта алабыз", - деп түшүндүрөт ал. «Бирок биздин ачылыш чечим башка жерде экенин түшүнүүгө мүмкүндүк берет: баарыбыз гаджеттерге болгон мамилебизди өзгөртүшүбүз керек. Бул бизге жыргалчылыгыбызды сактоого жана жакшыртууга мүмкүндүк берет».
Гаджетке көз каранды муун
Жаштардын смартфонго болгон көз карандылык деңгээлин өлчөө үчүн окумуштуулар 4 баллдык шкала менен «Смартфонумду колдоно албай калганда дүрбөлөңгө түшөм» деген сыяктуу бир катар сөздөрдү баалашты. Окуучулар гаджетти күнүмдүк колдонуу боюнча суроолорго жооп берип, жалгыздыкты жана депрессиялык симптомдорду өлчөө үчүн тест тапшырышты. Сурамжылоо үч-төрт айга чейин эки жолу жүргүзүлдү.
Бул өзгөчө курак тобуна басым жасоо бир нече себептерден улам маанилүү болгон. Биринчиден, бул муун түзмө-түз смартфондордо чоңойгон. Экинчиден, бул куракта биз депрессия жана башка психикалык ден-соолук көйгөйлөрүнүн өнүгүшүнө өзгөчө алсызбыз.
"Улгайган өспүрүмдөр смартфондорго көбүрөөк көз каранды болуп калышат" деди Чжао. "Гаддеттер аларга олуттуу терс таасирин тийгизиши мүмкүн, анткени алар өзгөчө депрессияга кабылуу коркунучунда."
Мамилелердеги чек аралар... Телефон менен
Стресстен арылуу үчүн көбүнчө смартфондорго кайрылаарыбыз белгилүү. Муну эске алуу менен биз эс алуунун альтернативдүү жолдорун издөөгө аракет кылсак болот. "Сиз жакын досуңуз менен сүйлөшүп, колдоо алуу, көнүгүү же медитация менен машыгууга болот", - дейт Чжао. Кандай болгон күндө да, бул өзүбүздүн пайдабыз үчүн экенин эстен чыгарбай, смартфондорду колдонууну өз алдынча чектөөбүз керек.
Смартфондор дагы эле салыштырмалуу жаңы технология жана дүйнө жүзү боюнча изилдөөчүлөр алардын жашоого тийгизген таасирин изилдөөнү улантууда. Лапьердин айтымында, мындан аркы изилдөөлөр смартфонго көз карандылыктын психологиялык кесепеттери тууралуу кээ бир маанилүү суроолорго жооп табууга багытталышы керек.
Бул арада илимпоздор маселени тереңирээк изилдөөнү улантышууда, биз, катардагы колдонуучулар, психологиялык абалыбызга таасир этүүгө дагы бир мүмкүнчүлүк бар. Буга өз алдынча байкоо жүргүзүү жана керек болсо смартфонду колдонуу форматын өзгөртүү жардам берет.