Жакында, жашоо мүнөзүнүн өзгөрүлүшү - ден-соолукка туура тамактануу жана физикалык активдүүлүктү жогорулатуу - кант диабетинен баштап ракка чейинки бардык түрдөгү оорулардын алдын алуу жана жада калса дарылоо үчүн жетиштүү деген далилдер көбөйүүдө.
Бул жерде кээ бир мисалдар келтирилген. Annals of Internal Medicine журналында жарыяланган изилдөөнүн авторлору, кээ бир адаттардын жыйындысы кант диабетинин II түрүнө чалдыгуу коркунучу бар адамдардын ден соолугуна кандай таасир этерин анализдешкен. Диетаны өзгөртүү жана күнүмдүк физикалык активдүүлүктү жогорулатуу, ошондой эле тамекини таштоо жана стрессти башкаруу, баары катышуучуларга жардам берди, алардын ар бири кандагы канттын деңгээли жогору болгон (диабетке чейинки) денгээлин төмөндөтүүгө жана оорунун башталышына жол бербөөгө жардам берди.
Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention журналында жарыяланган бир изилдөөдө, тез басуу менопаузадан кийинки аялдарда эмчек рагынын коркунучун 14% га төмөндөтө алат. Ал эми күчтүү спорт менен машыккан аялдарда бул оорунун пайда болуу коркунучу 25% га төмөндөгөн.
Ошондой эле физикалык активдүүлүк жүрөк оорулары, семирүү жана башка зат алмашуу жана психологиялык шарттар менен байланышкан белгилерди көзөмөлдөөгө жардам бериши эч кимге таң калыштуу эмес.
Тизме мындан ары дагы улана берет. Көптөгөн илимий эмгектерде "дары-дармексиз дарылоонун" эффективдүүлүгү көрсөтүлгөн. Албетте, баңгизатсыз ыкма баарына эле натыйжалуу боло бербейт. Биринчи кезекте, кант диабети боюнча изилдөөнүн катышуучулары сыяктуу, дагы деле болсо алдын ала турган оорунун босогосунда тургандарга көңүл буруу керек.
Оорулардын алдын алуу аларды дарылаганга караганда ар дайым артыкчылыктуу. Өсүп бара жаткан белгилер олуттуу татаалдашууларды жана ден-соолуктун кошумча көйгөйлөрүн жаратышы мүмкүн, бул андан да кеңири медициналык кийлигишүүнү талап кылат жана дары-дармектер көп учурда терс таасирлерин тийгизет. Мындан тышкары, айрым ооруларды дары-дармектер менен дарылоо (көп учурда кымбат) белгилерди жоюуга жардам берет, бирок кээде себептерин нейтралдаштыра албайт. Ден-соолукка байланыштуу көптөгөн көйгөйлөрдүн себептери ден-соолукка зыяндуу тамак-аш азыктарын кыянаттык менен пайдалануу, физикалык активдүүлүктүн төмөндүгү, токсиндер (анын ичинде тамеки), уйкунун жетишсиздиги, социалдык мамилелердин чыңалышы жана стресс менен байланыштуу.
Анда эмне үчүн оорунун келишин күтпөстөн же жөн гана дары-дармектер менен дарылоонун ордуна жөнөкөй стратегияларды колдонбосок болбосун?
Тилекке каршы, көпчүлүк өлкөлөрдө саламаттыкты сактоо тутуму ооруларды дарылоого гана багытталган. Мындай тутумдун алдын алуу ыкмаларын жайылтуу таптакыр пайдалуу эмес. Ошондуктан ден-соолугубузду болушунча сактап калуу үчүн ар бирибиз өзүбүзгө кам көрүп, жашоо мүнөзүбүздү өзгөртүшүбүз керек.