Сиздин итиңиз чындап эле башка бирөө менен эмес, сиз менен убакыт өткөргүсү келеби? Ар бир адам ушундай деп ойлогонду жакшы көрүшөт, бирок изилдөөлөр бир аз татаалыраак экенин көрсөтүп турат.
Изилдөөлөр буга чейин иттер ээсинин катышуусунда объекттер менен активдүү аралашып, чоочун адамдын катышуусуна караганда бөлмөнү изилдей турганын аныкташкан. Анан, албетте, үй жаныбарлары ажырашкандан кийин чоочундарга караганда ээлери менен узагыраак жана көбүрөөк шыктануу менен учурашарын байкадыңыз.
Бирок, изилдөөлөр көрсөткөндөй, иттердин ээлерине жана бейтааныш адамдарга карата мамилеси кырдаалга жана экологияга сезимтал болушу мүмкүн.
Флориданын изилдөөчүлөрү эксперимент жүргүзүп, анын жүрүшүндө үй иттери ар кандай кырдаалдарда ким менен - ээси же бейтааныш адам менен баарлашууну артык көрүшөрүн байкашкан.
Иттердин бир тобу ээси же чоочун адам менен тааныш жерде - өз үйүндөгү бөлмөдө баарлашууга туура келген. Башка топ ээси же бейтааныш жерде чоочун адам менен баарлашууну тандады. Иттер каалаганын кылууга эркин болушкан; эгер алар бир адамга жакындашса, аларды каалаганча сылап жатты.
Жыйынтыктары кандай? Иттер кырдаалга жараша ар кандай тандоо жасай алат экен!
Ээси баарынан жогору
Бейтааныш жерде иттер убактысынын көбүн ээси менен өткөрүшөт – болжол менен 80%. Бирок, тааныш жерде, изилдөө көрсөткөндөй, алар убактысынын көбүн - болжол менен 70% - бейтааныш адамдар менен сүйлөшүүнү артык көрүшөт.
Үй жаныбарыңыз үчүн ар дайым биринчи орунда эмес экениңизге капа болушуңуз керекпи? Балким, андай эмес, дейт изилдөөнүн автору Эрика Фейербахер, азыр Virginia Tech университетинде үй жаныбарларынын жүрүм-туруму жана жыргалчылыгы боюнча ассистент.
"Ит чоочун жерде, стресстик кырдаалга туш болгондо, ээси ал үчүн абдан маанилүү, ошондуктан сиздин үй жаныбарыңыз үчүн сиз дагы эле биринчи номер бойдон каласыз."
Джули Хечт, медицина илимдеринин кандидаты. Нью-Йорктогу Сити университетинде изилдөө «бир жагдайлар жана чөйрөлөр иттин жүрүм-турумуна, каалоолоруна жана тандоосуна кандай таасир эте тургандыгы жөнүндө билимдердин жыйындысын бириктирет» деп белгилейт.
«Жаңы жерлерде же ыңгайсыз учурларда иттер өз ээлерин издешет. Иттер өздөрүн ыңгайлуу сезгенде, алар бейтааныш адамдар менен мамиле түзүшөт. Ит менен жашаган адамдар үй жаныбарларын өздөрү байкап, бул жүрүм-турумун байкай алышат!”
Бейтааныш түбөлүк эмес
Фейербахер, изилдөөнүн башкы автору, ит тааныш жерде жана ээсинин көзүнчө өзүн коопсуз сезип, бейтааныш адам менен баарлашууну чече ала турганына кошулат.
Фейербах: «Биз бул концепцияны сынай элек болсок да, бул жөндүү тыянак деп ойлойм», - дейт.
Изилдөө ошондой эле баш калкалоочу иттер менен үй жаныбарлары бир эле учурда эки бейтааныш адам менен кандай мамиледе болоорун изилдеген. Алардын баары бейтааныш адамдардын бирөөсүн гана жактырышкан, бирок эксперттер мындай жүрүм-турумдун себеби эмнеде экенин билишпейт.
Дагы бир изилдөө баш калкалоочу иттер 10 мүнөттүк үч жолу аралашкандан кийин жаңы бейтааныш адамга караганда адамга башкача мамиле кыла баштаарын көрсөттү.
Ошондуктан, эгер сиз мурда башка ээси болгон итти багып алууну кааласаңыз, тынчсыздана турган эч нерсеңиз жок. Алар үй ээсинен ажырап, үйүн жоготкон кыйынчылыкка туш болушса да, адамдар менен жаңы байланыштарды түзүшөт.
Фейербах: «Иттердин ээсинен ажырап калуу да, баш калкалоочу жайда болуу да иттер үчүн абдан стресстик жагдайлар, бирок иттер жаңы үй тапканда эскисин сагынганына эч кандай далил жок», - дейт Фейербах.
Эгер баш калкалоочу жайдан ит багып алгыңыз келсе, тартынбаңыз. Сен сөзсүз жакын болосуң, ал сени өзүнүн кожоюну катары кабыл алат.